Η δυσκοιλιότητα αποτελεί σύνηθες σύμπτωμα και από τις συχνότερες αιτίες προσέλευσης στον ιατρό. Η συχνότητά της στον γενικό πληθυσμό ποικίλει από 2 έως 20%. Αφορά τη μείωση της συχνότητας των κενώσεων ή τη δυσχερή αποβολή κοπράνων σκληρής σύστασης.
Τα διαγνωστικά κριτήρια, τα οποία έχουν θεσπιστεί είναι τα κριτήρια Ρώμης: “Ο πάσχων θα πρέπει να εμφανίζει τουλάχιστον 2 από τα παρακάτω συμπτώματα, τουλάχιστον για 3 μήνες στο ¼ των κενώσεων και η εμφάνισή τους να εντοπίζεται 6 μήνες πριν την τελική διάγνωση”
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΡΩΜΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑΣ
- Επίπονη αφόδευση
- Σκληρά κόπρανα
- Αίσθημα μη πλήρους κένωσης
- Αίσθημα απόφραξης του ορθοπρωκτικού σωλήνα
- Ανάγκη μηχανικής υποβοήθησης της κένωσης
- Απουσία μαλακών κοπράνων
- Απουσία επαρκών κριτηρίων για διάγνωση Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου
Τα αίτια διακρίνονται σε οργανικά και λειτουργικά.
Οργανικά: κακοήθη νεοπλάσματα, καλοήθεις όγκοι, φλεγμονώδεις στενώσεις, συμφύσεις κ.ά. Τα συνήθη συμπτώματα είναι μετεωρισμός, έμετοι, αιμορραγία.
Λειτουργικά: αφορούν διαταραχή της κινητικότητας του παχέος εντέρου και υποδιαιρούνται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή.
>>Δευτεροπαθή αίτια: διαβήτης, υποθυρεοειδισμός, πορφυρία, εγκυμοσύνη, εγκεφαλικό επεισόδιο, Parkinson, πολλαπλή σκλήρυνση, φάρμακα: αντιχολινεργικά, αντιυπερτασικά, σκευάσματα σιδήρου και ασβεστίου
>>Η πρωτοπαθής λειτουργική δυσκοιλιότητα διακρίνεται σε βραδείας διέλευσης(αδράνεια του κόλου) και σε δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους(τύπου απόφραξης εξόδου). Στην πρώτη παρατηρείται παρατεταμένος χρόνος διέλευσης του εντερικού περιεχομένου από το τυφλό στο ορθό, που μπορεί να οφείλεται σε απουσία ή μείωση των προωθητικών περισταλτικών κινήσεων είτε σε ασυνεργείς κινήσεις στο άπω κόλον. Στη δεύτερη παρατηρείται αδυναμία εξόδου των κοπράνων στο ορθό με πιθανή διαταραχή την ασυνέργεια ή τη δυσλειτουργία των μυών που συμμετέχουν στη διαδικασία της αφόδευσης.
Η αρχική αξιολόγηση επικεντρώνεται στην πιθανότητα ύπαρξης υποκείμενης νόσου και επιτυγχάνεται μέσω του ιστορικού και της φυσικής εξέτασης.
Ιστορικό: διευκρινίζονται οι χαρακτήρες της κένωσης(συχνότητα-όγκος- συμπτώματα) και η διάρκεια του προβλήματος. Δυσκοιλιότητα μεγάλης διάρκειας συνήθως υποδηλώνει λειτουργική διαταραχή, ενώ πρόσφατης έναρξης οργανική νόσο. Επίσης είναι σημαντική η αναζήτηση συνοδών νόσων και λήψης φαρμάκων.
Φυσική Εξέταση : περιλαμβάνει την εξέταση του δέρματος για σημεία υποθυρεοειδισμού, της κοιλίας για ψηλαφητή μάζα, ευαισθησίας και παθολογικών εντερικών ήχων και του πρωκτού για ανεύρεση αιμορροίδων, ραγάδων, φλεγμονής, μάζας καθώς και τον τόνο του σφιγκτήρα.
Η διάγνωση περιλαμβάνει:
Εξετάσεις αίματος για αιματοκρίτη, ασβέστιο, φώσφορο, σάκχαρο, θυρεοειδικές ορμόνες και εξετάσεις κοπράνων και
Κολοσκόπηση για ανεύρεση οργανικής βλάβης.Αν ο παραπάνω έλεγχος είναι αρνητικός τότε ελέγχουμε την κινητικότητα του παχέος εντέρου με λειτουργικές δοκιμασίες όπως: ορθοπρωκτική μανομετρία, αφοδευόγραμμα, δοκιμασία αποβολής μπαλονιού από το ορθό και τη μελέτη του χρόνου διέλευσης του εντερικού περιεχομένου.
Η θεραπεία περιλαμβάνει γενικές οδηγίες, χρήση φαρμάκων, τη βιοανάδραση και διάφορες χειρουργικές τεχνικές.
Οι ασθενείς πρέπει να προτρέπονται να καθιερώσουν μια σταθερή ώρα για την κένωσή τους, η οποία είναι προτιμότερο να είναι πρωινή γιατί η κινητικότητα του εντέρου είναι πιο έντονη μετά το πρωινό ξύπνημα και μετά τα γεύματα.
Προτείνεται η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας υγρών και σωματική άσκηση.
Προσθήκη άπεπτου φυτικού υπολείμματος στη διατροφή γιατί αυξάνει το βάρος των κοπράνων και ρευστοποιεί τη σύστασή τους επιταχύνοντας τη διέλευση από το έντερο(20-30gr φυτικές ίνες/ημέρα). Ωστόσο τα αποτελέσματα θα εμφανιστούν μετά από 1 εβδομάδα τουλάχιστον.
Όταν τα γενικά μέτρα δεν επαρκούν προτείνεται η χρήση υπακτικών: υπακτικά που δρουν μέσω αύξησης του όγκου των κοπράνων, ωσμωτικά υπακτικά, υπακτικά που αυξάνουν την ολισθηρότητα, χημικοί διεγέρτες.
Σε δυσκοιλιότητα βραδείας διέλευσης προτείνεται η χρήση προκινητικών παραγόντων.
Η χειρουργική θεραπεία είναι η τελευταία επιλογή, μόνο για πολύ σοβαρές καταστάσεις και μπορεί να γίνει ολική κολεκτομή ή ειλεοορθική αναστόμωση.
Νίνα Μαρκουτσάκη
Γαστρεντερολόγος – Ηπατολόγος, εξειδίκευση στην ογκολογία πεπτικού,
Diplôme Inter Universitaire (DIU) de Cancérologie Digestive – Ile-de- France