Άρθρο του Dr Μουσιώλη, Χειρουργού Πρωκτολόγου στην Αθήνα
Τι είναι ο πρωκτικός κνησμός
Μια επίμονη ανάγκη να ξύσετε τον πρωκτό, που ονομάζεται επίσης κνησμός, είναι μια σχετικά κοινή κατάσταση. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους εμφανίζεται ο πρωκτικός κνησμός και σχεδόν πάντα, μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία.
Ο κνησμός του πρωκτού μπορεί να είναι ενοχλητικός – αλλά είναι ένα κοινό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι γιατροί. Ο υπερβολικός ή ελάχιστος καθαρισμός μπορεί να οδηγήσει σε κνησμό γύρω από τον πρωκτό. Ορισμένα τρόφιμα και ποτά συνδέονται με τον πρωκτικό κνησμό. Η κατάσταση του δέρματος, οι μολύνσεις, οι ανορθωτικές διαταραχές, οι ιατρικές καταστάσεις ολόκληρου του σώματος και τα φάρμακα είναι όλα πιθανά αίτια.
Ο πρωκτός είναι το άνοιγμα στο τέλος του εντέρου ή του πεπτικού συστήματος, που μας επιτρέπει να αποβάλουμε στερεά απόβλητα από το σώμα.
Ο κνησμός του πρωκτού είναι ένα σύμπτωμα, όχι μια ασθένεια από μόνη της. Είναι ένα εκπληκτικά κοινό πρόβλημα, το οποίο πολλοί άνθρωποι αισθάνονται αμήχανοι για να επισκεφτούν ένα γιατρό. Ο πρωκτικός κνησμός είναι πιο κοινός στους άνδρες από τις γυναίκες και πιο κοινός στους ενήλικες από τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους.
Αυτό που μπορεί να ξεκινήσει ως ένας σύντομος ερεθισμός, μπορεί σύντομα να γίνει ένα χρόνιο πρόβλημα. Το ξύσιμο προκαλεί μικρές εκδορές στο δέρμα, οι οποίες φέρνουν έντονη φαγούρα όταν έρχονται σε επαφή με υγρασία. Αυτός ο κύκλος εκδορών γίνεται χειρότερος από τη νυχτερινή φαγούρα, όταν ο πάσχων είναι μισοκοιμισμένος και αγνοεί ότι γδέρνει το πρωκτικό δέρμα κατά το ξύσιμο.
Συχνά η κατάσταση μπορεί να θεραπευθεί με μια αυστηρή περίοδο χωρίς ξύσιμο, η οποία επιτρέπει στο δέρμα να θεραπευτεί και να σπάσει τον κύκλο. Ωστόσο, ένας γιατρός πρέπει να εξετάσει το δέρμα και το κατώτερο έντερο για να βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχουν ιατρικά προβλήματα.
Αιτίες του πρωκτικού κνησμού
Ο κνησμός μπορεί να έχει πρωτεύουσα ή δευτερεύουσα αιτία:
Πρωτογενής αιτία – η φαγούρα δεν είναι αποτέλεσμα άλλης πάθησης.
Δευτερογενής αιτία – η φαγούρα έχει μια υποκείμενη κατάσταση που προκαλεί τον κνησμό. Ο κατάλογος των δευτερογενών αιτιών μπορεί να συγκεντρωθεί σε ευρείες ομάδες:
- Υγιεινή.
- Σαπούνια που ερεθίζουν το δέρμα.
- Συνθήκες του δέρματος – όπως δερματίτιδα και ψωρίαση.
- Οι αιμορροϊδες, τα πρωκτικά συρίγγια και οι ραγάδες πρωκτού.
- Λοιμώξεις – συμπεριλαμβανομένων παρασιτικών και σεξουαλικά μεταδιδόμενων.
- Συστηματικές (ολόκληρες σωματικές) παθήσεις – συμπεριλαμβανομένης της απλαστικής αναιμίας, του διαβήτη, της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, του ίκτερου, της λευχαιμίας, του λεμφώματος και της θυρεοειδικής νόσου.
- Τρόφιμα – διαιτητικά ερεθιστικά, όπως πιπεριές τσίλι.
- Φάρμακα – συμπεριλαμβανομένης της χημειοθεραπείας, της κολχικίνης, της νεομυκίνης και της κινιδίνης.
Ορισμένα τρόφιμα ενδέχεται να επιδεινώσουν την κνησμό, οπότε η ταυτοποίηση και η αποφυγή αυτών μπορεί να βοηθήσει. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Ντομάτες
- Πικάντικα τρόφιμα
- Εσπεριδοειδή, όπως τα πορτοκάλια
- Ξηροί καρποί
- Σοκολάτα
- Γαλακτοκομικά προϊόντα
- Καφές
- Υπερβολικά υγρά, όπως γάλα, μπύρα ή κρασί
Συχνά, δεν εντοπίζεται καμιά αιτία για τον κνησμό – σε αυτές τις περιπτώσεις, ο κνησμός χαρακτηρίζεται ιδιοπαθής.
Δερματολογικά αίτια του πρωκτικού κνησμού
Η παρατεταμένη επαφή με τα κόπρανα μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό. Οι άνθρωποι που έχουν ακράτεια κοπράνων μπορεί να έχουν περισσότερο ερεθισμό και φαγούρα.
Η επίμονη διάρροια μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό λόγω της φύσης της συχνότητας ή του ανοίγματος του εντέρου.
Το έκζεμα και η ιδιοπαθή δερματίτιδα μπορεί να επηρεάσουν την πρωκτική περιοχή.
Κελλοειδές ουλές του δέρματος – αυτές είναι σκληρές, ομαλές αναπτύξεις που αναπτύσσονται όταν ο ιστός ουλής αναπτύσσεται υπερβολικά.
Λοίμωξη του δέρματος. Η αλλεργική δερματίτιδα μπορεί να οφείλεται σε αλλεργικές αντιδράσεις σε κρέμες, λοσιόν, λουτρά φυσαλίδων, σκόνες πλυσίματος, υγρά μαντηλάκια κλπ. Μερικές φορές, οι κρέμες που χρησιμοποιούνται για να κατευνάσουν ή να θεραπεύσουν τη φαγούρα, προκαλούν επιδείνωση του προβλήματος λόγω των χημικών που περιέχουν.
Ο ιοί όπως ο ιός των γεννητικών κονδυλωμάτων ( HPV ) μπορούν να προκαλέσουν δερματικές λοιμώξεις στην πρωκτική περιοχή.
Το Pinworm είναι μια πολύ κοινή αιτία πρωκτικής φαγούρας σε παιδιά και οικογένειες με μικρά παιδιά. Τα θηλυκά pinworms βάζουν τα αυγά στις πτυχές του πρωκτού. αυτό μπορεί να προκαλέσει φαγούρα.
Η μόλυνση με αγκυλόστομα – αυτά είναι παράσιτα που μπορούν να επηρεάσουν τους πνεύμονες και το λεπτό έντερο.
Μικρές πρωκτικές ελιές δέρματος – μπορεί να κρατήσουν υπολείμματα κοπράνων ή να παγιδεύσουν την υγρασία, προκαλώντας φαγούρα.
Ορισμένες σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις μπορεί να προκαλέσουν φαγούρα στην περιοχή.
Η ψωρίαση είναι μια χρόνια πάθηση του δέρματος. μπορεί επίσης να επηρεάσει την περιπρωκτική περιοχή.
Πρωκτίτιδα – όταν η εσωτερική επένδυση του ορθού γίνεται φλεγμονή.
Γαστρεντερολογικά αίτια του πρωκτικού κνησμού
Οι αιμορροΐδες μπορεί να προκαλέσουν τοπικό ερεθισμό.
Ο καρκίνος του πρωκτού θα πρέπει πάντα να εξετάζεται και να ελέγχεται.
Η φλεγμονώδης ασθένεια του εντέρου μπορεί να προκαλέσει συχνή διάρροια και ερεθισμό.
Συστηματικές παθήσεις που μπορεί να προκαλέσουν πρωκτικό κνησμό
- Διαβήτης
- Ηπατική νόσος
- Προβλήματα θυρεοειδούς
- Καρκίνος του αίματος
- Αναιμία
- Ρευματολογικές παθήσεις
- Αυτοάνοσο νόσημα
- Ψυχολογικές αιτίες
- Το άγχος και η κατάθλιψη είναι γνωστό ότι επιδεινώνουν τον πρωκτικό κνησμό.
Θεραπείες για τον κνησμό του πρωκτού
Παρακάτω είναι μερικές πρακτικές συμβουλές που θα βοηθήσουν στη θεραπεία και την πρόληψη του πρωκτικού κνησμού:
Αρχική διορθωτικά μέτρα και αυτο-φροντίδα
- Αποφύγετε τρόφιμα με πολλά καρυκεύματα και διατηρήστε τακτικές τις επισκέψεις στην τουαλέτα.
- Κρατήστε την πρωκτική περιοχή καθαρή μετά το άδειασμα του εντέρου.
- Αποφύγετε τα φαρμακευτικά, αρωματισμένα ή αποσμητικά σαπούνια – χρησιμοποιήστε μόνο καθαρό ζεστό νερό για καθαρισμό, ενυδατική κρέμα ή μαλακτικά.
- Χρησιμοποιήστε υγρές χαρτοπετσέτες αντί για χαρτί.
- Αποφύγετε να αφήνετε την πρωκτική περιοχή να παραμείνει υγρή και να την στεγνώνετε απαλά με καθαρισμό, όχι με τρίψιμο.
- Χρησιμοποιήστε σκόνες ξήρανσης, αλλά όχι φαρμακευτικές ή αρωματικές.
- Αποφύγετε το ξύσιμο της περιοχής, γεγονός που δημιουργεί περαιτέρω τραύματα και χειροτερεύει το πρόβλημα.
- Φορώντας βαμβακερά γάντια στα χέρια μπορεί να μειωθεί η βλάβη από το ασυναίσθητο ξύσιμο της περιοχής .
- Φορέστε χαλαρά, αναπνεύσιμα ρούχα, αποφεύγοντας υλικά όπως το ακρυλικό και το νάιλον, τα οποία παγιδεύουν τον ιδρώτα.
Ιατρικές θεραπείες
- Αντιισταμινικά – αν ο κνησμός είναι ιδιαίτερα ενοχλητικός κατά τη διάρκεια της νύχτας, οι γιατροί μπορεί να προσφέρουν ένα αντιισταμινικό όπως η υδροξυζίνη.
- Καταπραϋντικές αλοιφές – υπογαλακτικό βισμούθιου ή οξείδιο ψευδαργύρου, για παράδειγμα – συνταγογραφούνται για μερικά δερματικά προβλήματα.
- Κορτικοστεροειδή – η φλεγμονή του περιπρωκτικού δέρματος μπορεί να λάβει βραχυπρόθεσμη τοπική θεραπεία με φάρμακα, για παράδειγμα με τη μορφή ήπιου κορτικοστεροειδούς – υδροκορτιζόνης. Ωστόσο, ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι, ως αρχικό στάδιο θεραπείας, ο καθαρισμός μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικός με τα κορτικοστεροειδή.
- Τοπικά αναισθητικά – αυτά μπορούν προσωρινά να ανακουφίσουν τον πόνο και τον κνησμό. περιλαμβάνουν βενζοκαϊνη, βενζυλική αλκοόλη, λιδοκαΐνη και πραμοξίνη.
- Συσσωματώματα – αυτά τα χημικά προωθούν την συσσώρευση πρωτεϊνών μέσα στα κύτταρα, τα οποία στεγνώνουν το δέρμα και βοηθούν στη μείωση του κνησμού και του πόνου.
- Κερατολυτικά – αυτά προκαλούν την αποσύνθεση των εξωτερικών στρωμάτων του ιστού, επιτρέποντας σε κάθε ιατρική αλοιφή να διεισδύσει σε βαθύτερα στρώματα.
Άλλες πιθανές θεραπείες για τον πρωκτικό κνησμό
- Κρέμα καψαϊκίνης – η αποτελεσματικότητα αυτής της θεραπείας απαιτεί περαιτέρω μελέτη.
- Το πρωκτικό τατουάζ – αυτό έχει δοκιμαστεί αλλά, πάλι, χρειάζεται περαιτέρω αξιολόγηση πριν να μπορέσει να το συστήσει κάποιος γιατρός.
- Ύπνωση – τα οφέλη της ύπνωσης για τη μείωση του ξυσίματος πρέπει επίσης να αξιολογηθούν περαιτέρω.
Συμπερασματικά
Εάν δεν υπάρχει υποκείμενη αιτία, οι προοπτικές είναι καλές. Μόλις θεραπευτεί το δέρμα ακολουθώντας τον κανόνα “χωρίς ξύσιμο”, οι ασθενείς μπορούν να αναμείνουν πλήρη ανάκαμψη.