«Ο μολυσμένος αέρας συνέβαλε στον θάνατο περισσότερων από 6,6 εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως το 2019» αναφέρει ο Γυναικολόγος Μαιευτήρας, Dr.Μακρής Γιώργος- Μάριος, MD, PhD, MSc, ειδικός γυναικολόγος ογκολόγος και Διευθυντής της γυναικολογικής κλινικής στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
Αντιπροσωπεύει περίπου το 20 τοις εκατό των θανάτων νεογνών παγκοσμίως, κυρίως λόγω πρόωρου τοκετού και χαμηλού βάρους γέννησης. Εξαιτίας αυτού, είναι σημαντικό οι ερευνητές και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που εργάζονται για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας να κατανοήσουν πώς διαφορετικές πτυχές διαφόρων τύπων ατμοσφαιρικής ρύπανσης και οι σχετικές βιολογικές τους αντιδράσεις επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου.
Για να μπορέσουν να κατανοήσουν τον τρόπο που η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει την εγκυμοσύνη, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο A&M του Τέξας και άλλα ιδρύματα διεξήγαγαν μια μελέτη των επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ανάπτυξη του εμβρύου σε ένα πειραματικό μοντέλο. Στη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Toxicological Sciences, αναλύθηκαν οι επιπτώσεις της έκθεσης σε διαφορετικές συγκεντρώσεις εξαιρετικά λεπτών σωματιδίων (UFPs) στην ανάπτυξη του εμβρύου και πώς ο τρόπος έκθεσης επηρεάζει την έκφραση ορισμένων γονιδίων στον πλακούντα.
Τα σωματίδια είναι ένας σημαντικός τύπος ατμοσφαιρικής ρύπανσης που αποτελείται από σωματίδια που αιωρούνται στον αέρα. Τα μικρότερα από αυτά τα σωματίδια, τα UFP, είναι μικρότερα από 100 νανόμετρα. Ένας αυξανόμενος όγκος αποδεικτικών στοιχείων καταδεικνύει ότι τα UFP έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ωστόσο, υπάρχει λιγότερη βεβαιότητα σχετικά με τους μηχανισμούς που εμπλέκονται σε αυτές τις δυσμενείς εκβάσεις.
Οι ερευνητές ανέλυσαν τις επιδράσεις των UFP σε ένα πειραματικό ζωικό μοντέλο. Τα κυοφορούντα μοντέλα χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: μία με φιλτραρισμένο αέρα, μία με UFP χαμηλής δόσης και μία με UFP υψηλής δόσης. Τα μοντέλα εκτέθηκαν σε ένα μείγμα UFP που συνήθως απαντάται στις πόλεις, η χαμηλή δόση κάτω από τα ρυθμιστικά πρότυπα για τα PM2,5. Στη συνέχεια, οι ερευνητές αξιολόγησαν τους πλακούντες και τα έμβρυα εγκύων μοντέλων και ανέλυσαν αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση από τους ιστούς του πλακούντα. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές βρήκαν αλλοιωμένη έκφραση των γονιδίων που είναι υπεύθυνα για αντιοξειδωτικές, φλεγμονώδεις και μεταφορικές δραστηριότητες λιπιδίων.
Οι Behlen, Johnson και συνεργάτες διαπίστωσαν ότι η ομάδα χαμηλής δόσης είχε αξιοσημείωτες μειώσεις στο μήκος του εμβρύου και του πλακούντα και φθίνουσες τάσεις στο βάρος του εμβρύου τόσο για τα αρσενικά όσο και για τα θηλυκά έμβρυα. Βρήκαν επίσης αλλαγές στην έκφραση για πολλά γονίδια. Οι αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση ήταν υψηλότερες στην ομάδα χαμηλής δόσης από την ομάδα υψηλής δόσης και ήταν μεγαλύτερες στα θηλυκά έμβρυα από τα αρσενικά.
Η ανάλυσή τους βρήκε επίσης αυξημένη έκφραση αντιοξειδωτικών και φλεγμονωδών γονιδίων σε έμβρυα και των δύο φύλων και στις δύο ομάδες δόσης, καθώς και διαταραχές στα γονίδια που είναι υπεύθυνα για το μεταβολισμό των λιπιδίων. Οι αλλαγές στον τρόπο έκφρασης αυτών των γονιδίων θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις σωματικές διεργασίες με τρόπο που αυξάνει τους κινδύνους δυσμενών εκβάσεων της εγκυμοσύνης, όπως η προεκλαμψία.
Αυτά τα ευρήματα υποδεικνύουν ορισμένες από τις βιολογικές βάσεις του τρόπου με τον οποίο η έκθεση σε UFP επηρεάζει την εγκυμοσύνη. Ωστόσο, οι ερευνητές σημειώνουν ότι η μελέτη τους βασίστηκε στην ανάλυση πολλών διαφορετικών τύπων κυττάρων μαζί. Μελλοντικές μελέτες που επικεντρώνονται σε μεμονωμένους κυτταρικούς τύπους θα μπορούσαν να αποσαφηνίσουν περαιτέρω τις επιδράσεις των UFPs στην ανάπτυξη του πλακούντα και του εμβρύου. Επιπλέον, οι ερευνητές εντοπίζουν την ανάγκη για πιο εις βάθος αναλύσεις των πιθανών μηχανισμών πίσω από τις διαφορές που βρήκαν μεταξύ αρσενικών και θηλυκών εμβρύων.
Τα ευρήματα αυτής της μελέτης ευθυγραμμίζονται με άλλες μελέτες που δείχνουν ότι τα UFPs επηρεάζουν δυσμενώς τις εγκυμοσύνες. Με περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις αλλαγές γονιδιακής έκφρασης και άλλες επιπτώσεις, οι επιστήμονες θα έχουν ένα καλύτερο σημείο εκκίνησης για περαιτέρω μελέτη του πώς ακριβώς η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει την εγκυμοσύνη και ιδίως την ανάπτυξη του εμβρύου. «Μια τέτοια κατανόηση θα μπορούσε να βοηθήσει στην ενημέρωση των προσπαθειών για τον μετριασμό των επιβλαβών επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης παγκοσμίως» καταλήγει ο Γυναικολόγος Μαιευτήρας Dr Μακρής Γιώργος- Μάριος, MD, PhD, MSc, ειδικός γυναικολόγος ογκολόγος και Διευθυντής της γυναικολογικής κλινικής στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.