Η παγκρεατίτιδα συνιστά φλεγμονή του παγκρέατος, η οποία μπορεί να είναι είτε οξεία, δηλαδή ξαφνική και σοβαρή, είτε χρόνια. Το πάγκρεας είναι ένας αδένας που εκκρίνει τόσο πεπτικά ένζυμα όσο και σημαντικές ορμόνες. Πιο συγκεκριμένα, παράγει αλκαλικές ουσίες για να εξουδετερώσει τα οξέα του στομάχου πριν εισέλθει η τροφή στο λεπτό έντερο κι επίσης παράγει ένζυμα που βοηθούν στη διάσπαση της τροφής στα μικρότερα συστατικά της. Ταυτόχρονα, παράγει ορμόνες όπως η ινσουλίνη, η οποία βοηθά στη ρύθμιση της ποσότητας του σακχάρου που κυκλοφορεί στο αίμα. Προβλήματα με την παραγωγή ινσουλίνης μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη. Σε περίπτωση που εκδηλωθεί παγκρεατίτιδα εμφανίζονται έντονα συμπτώματα, τα οποία χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης.
Παγκρεατίτιδα: Αιτιολογία και παθογένεση
Η παγκρεατίτιδα συχνά προκύπτει από πέτρες στη χολή (χολολιθίαση), υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Σε περίπτωση που οι χολόλιθοι φράξουν τον παγκρεατικό πόρο, εκδηλώνεται οξεία παγκρεατίτιδα με έντονα συμπτώματα. Η παγκρεατίτιδα που προκαλείται από το αλκοόλ προέρχεται από τοξικές επιδράσεις αυτού στα παγκρεατικά κύτταρα. Λιγότερο κοινές αιτίες εμφάνισης της πάθησης περιλαμβάνουν υψηλά τριγλυκερίδια στο αίμα, λοιμώξεις, αυτοάνοσες διαταραχές και γενετική προδιάθεση.
Οξεία παγκρεατίτιδα και συμπτώματα
Η κλινική εικόνα της παγκρεατίτιδας ποικίλλει μεταξύ οξείας και χρόνιας μορφής. Η οξεία παγκρεατίτιδα εκδηλώνεται με ξαφνικό και έντονο πόνο στην άνω κοιλιακή χώρα, που συχνά ακτινοβολεί στην πλάτη. Ναυτία, έμετος, διάταση της κοιλιακής χώρας, πυρετός και εφίδρωση μπορεί επίσης να συνοδεύουν τον πόνο. Αυτό συμβαίνει καθώς τα παγκρεατικά ένζυμα ερεθίζουν και προκαλούν βλάβες στο πάγκρεας κι έπειτα διαρρέουν στην κοιλιακή κοιλότητα. Μάλιστα, η οξεία παγκρεατίτιδα ενδέχεται να προκαλέσει απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές, όπως αναπνευστική, νεφρική ή καρδιακή ανεπάρκεια, λοιμώξεις, σχηματισμό κύστεων ή ακόμα και αιμορραγία. Η οξεία παγκρεατίτιδα προκαλεί γενικά έντονα συμπτώματα και οξύ πόνο, συνεπώς απαιτεί επείγουσα νοσηλεία και θεραπεία.
Χρόνια παγκρεατίτιδα και συμπτώματα
Η χρόνια παγκρεατίτιδα συνήθως περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενα επεισόδια φλεγμονής του παγκρέατος, συχνά ακόμη και όταν περιορίζονται οι γνωστοί ερεθιστικοί παράγοντες. Τα άτομα που καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν τη χρόνια μορφή της πάθησης. Με την πάροδο του χρόνου, το πάγκρεας μπορεί να καταστραφεί ή μέρη του να καταστραφούν από την εκτεταμένη φλεγμονή, γεγονός που οδηγεί στην εμφάνιση πεπτικών διαταραχών. Η βλάβη στο πάγκρεας είναι τυπικά μόνιμη. Οι ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα εμφανίζουν συμπτώματα όπως επαναλαμβανόμενο ή ακόμα και συνεχές κοιλιακό άλγος. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν τη σταθερή απώλεια βάρους, που προκαλείται από την αδυναμία του σώματος να αφομοιώσει και να απορροφήσει σωστά την τροφή. Εάν μεγάλο τμήμα του παγκρέατος έχει υποστεί βλάβη, η απώλεια παραγωγής ινσουλίνης μπορεί να προκαλέσει διαβήτη. Η χρόνια παγκρεατίτιδα μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη καρκίνου του παγκρέατος.
Παγκρεατίτιδα: Θεραπευτική προσέγγιση
Η θεραπευτική προσέγγιση για την παγκρεατίτιδα εξαρτάται από τη σοβαρότητα, την αιτιολογία και τη μορφή της πάθησης (οξεία ή χρόνια). Σε ήπιες περιπτώσεις οξείας παγκρεατίτιδας, η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει αυστηρή προσαρμογή των διατροφικών συνηθειών, ενδοφλέβια χορήγηση υγρών, διαχείριση του πόνου με χορήγηση αναλγητικής και αντιφλεγμονώδους αγωγής και στενή παρακολούθηση. Ενδέχεται επίσης ο ασθενής να χρειαστεί παρεντερική σίτιση προκειμένου να διασφαλιστεί η επαρκής πρόσληψη θρεπτικών συστατικών και να αποφευχθεί ο υποσιτισμός. Οι περισσότερες περιπτώσεις οξείας παγκρεατίτιδας υποχωρούν χωρίς επιπλοκές.
Παράλληλα, η αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας, όπως οι πέτρες στη χολή ή η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη επαναλαμβανόμενων επεισοδίων. Εάν η αιτία που βρίσκεται πίσω από την παγκρεατίτιδα και τα δυσάρεστα συμπτώματα είναι η χολολιθίαση, συνήθως έχει ένδειξη η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης. Η επέμβαση αυτή ονομάζεται χολοκυστεκτομή, και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων πραγματοποιείται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά (λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή ή ρομποτική χολοκυστεκτομή αντίστοιχα). Είναι σημαντικό η επέμβαση αυτή να πραγματοποιηθεί άμεσα εάν οι χολόλιθοι προκαλούν συμπτώματα, προκειμένου να αποφευχθεί η φλεγμονή του παγκρέατος. Ο Γενικός Χειρουργός στον Πειραιά, Δρ. Γεώργιος Γεωργίου, πραγματοποιεί τη διάγνωση, θεραπεία και διαχείριση της παγκρεατίτιδας για την ανακούφιση των συμπτωμάτων, την πρόληψη τυχόν επιπλοκών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.