Μια από τις πιο διαδεδομένες γυναικολογικές παθήσεις που επηρεάζουν την καθημερινότητα και την ποιότητα της ζωής μιας γυναίκας είναι η ενδομητρίωση. Θα περίμενε κανείς η πάθηση αυτή να ανευρίσκεται έγκαιρα λόγω της τόσο διαδεδομένης φύσης της. Δυστυχώς, αυτό απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Ο μέσος χρόνος διάγνωσης της πάθησης είναι σχεδόν 10 έτη, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι η γυναίκες υποφέρουν σιωπηλά για αρκετά χρόνια προτού βρουν λύση στο πρόβλημά τους.

Τι είναι η ενδομητρίωση;

Η ενδομητρίωση είναι μια χρόνια, καλοήθης αλλά συχνά εξουθενωτική γυναικολογική πάθηση, που προσβάλλει περίπου το 10% των γυναικών, κυρίως κατά την αναπαραγωγική τους ηλικία. Η πάθηση χαρακτηρίζεται από την παρουσία ιστού παρόμοιου με αυτόν που επενδύει το ενδομήτριο (το εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας) σε περιοχές εκτός της μήτρας, όπως οι ωοθήκες, οι σάλπιγγες, το περιτόναιο, η ουροδόχος κύστη, το έντερο και σπανιότερα άλλα όργανα.

Ο εκτοπισμένος αυτός ιστός αντιδρά στις ορμονικές αλλαγές του εμμηνορροϊκού κύκλου, αιμορραγώντας όπως και το φυσιολογικό ενδομήτριο κατά την περίοδο. Ωστόσο, σε αντίθεση με την κανονική εμμηνορροϊκή αιμορραγία που αποβάλλεται από το σώμα μέσω του κόλπου, το αίμα των εστιών ενδομητρίωσης παραμένει «παγιδευμένο» στον οργανισμό, προκαλώντας φλεγμονές, συμφύσεις, χρόνιο πόνο και, σε πολλές περιπτώσεις, υπογονιμότητα.

Συμπτώματα που προκαλεί η ενδομητρίωση

Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από γυναίκα σε γυναίκα και δεν συσχετίζονται πάντα με τη σοβαρότητα της νόσου. Υπάρχουν γυναίκες με εκτεταμένη νόσο και ελάχιστα συμπτώματα, αλλά και άλλες με ήπια ενδομητρίωση και πολύ έντονους πόνους.

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Έντονο πυελικό πόνο, ιδιαίτερα κατά την έμμηνο ρύση (δυσμηνόρροια).
• Χρόνιο άλγος χαμηλά στην κοιλιά ή στη μέση.
• Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία).
• Επώδυνες κενώσεις ή πόνο κατά την ούρηση, ειδικά κατά την έμμηνο ρύση.
• Υπερβολική αιμορραγία κατά την περίοδο (μηνορραγία) ή αιμορραγία μεταξύ των περιόδων.
• Προβλήματα γονιμότητας, δηλαδή δυσκολία στη φυσιολογική σύλληψη σε ποσοστό 30-50% των περιπτώσεων.
• Συμπτώματα που προέρχονται από το πεπτικό σύστημα όπως διάρροια, δυσκοιλιότητα, φούσκωμα και ναυτία.
• Έντονη κόπωση.

Σημειώνεται ότι κάποια συμπτώματα, όπως ο χρόνιος πυελικός πόνος και η υπογονιμότητα, μπορεί να είναι τα μόνα εμφανή σημάδια, γι’ αυτό και συχνά η διάγνωση καθυστερεί.

Αυτοί είναι οι 5 Καλύτεροι Γυναικολόγοι στην Ελλάδα το 2025 σύμφωνα με τη συντακτική ομάδα του Iatromedia.gr

 

Γιατί η ενδομητρίωση είναι δύσκολη στη διάγνωση

Η ενδομητρίωση συγκαταλέγεται στις πιο καθυστερημένες στη διάγνωση παθήσεις.

Ο λόγος είναι ότι τα συμπτώματά της –όπως ο πυελικός πόνος ή η έντονη δυσμηνόρροια– συχνά θεωρούνται φυσιολογικό μέρος του εμμηνορροϊκού κύκλου και υποβαθμίζονται τόσο από τις ίδιες τις γυναίκες όσο και από τους γιατρούς.

Σύμφωνα με μελέτες, μπορεί να περάσουν έως και 7-10 χρόνια από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων μέχρι να τεθεί σωστή διάγνωση.

Πολλές φορές οι γυναίκες χρειάζεται να επισκεφθούν αρκετούς γυναικολόγους μέχρι να βρουν εξειδικευμένο γιατρό που να αναγνωρίσει τη νόσο.

Η σύγχυση προκαλείται επίσης επειδή τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης επικαλύπτονται με άλλες γυναικολογικές ή γαστρεντερικές διαταραχές, όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή οι λοιμώξεις του ουροποιητικού.

Ενδομητρίωση και υπογονιμότητα

Η ενδομητρίωση είναι μία από τις κυριότερες αιτίες υπογονιμότητας στις γυναίκες. Υπολογίζεται ότι 30% έως 50% των γυναικών που αντιμετωπίζουν δυσκολία στη σύλληψη πάσχουν από ενδομητρίωση.

Η παρουσία εκτοπισμένων εστιών ενδομητρίου μπορεί να προκαλέσει:

• Απόφραξη των σαλπίγγων
• Διαταραχή της ωορρηξίας
• Αλλοιώσεις στο μικροπεριβάλλον της πυέλου
• Φλεγμονώδη αντίδραση που εμποδίζει την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου.

Σε ήπιες περιπτώσεις, η χειρουργική αφαίρεση των εστιών μέσω λαπαροσκόπησης μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τα ποσοστά επιτυχούς σύλληψης. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF).

Διάγνωση της νόσου

Η διάγνωση της ενδομητρίωσης βασίζεται σε τρεις πυλώνες:

• Λήψη ιατρικού ιστορικού και καταγραφή των συμπτωμάτων. Σε αυτή τη φάση πραγματοποιείται αναλυτική συζήτηση με τον γιατρό για τον τύπο και τη διάρκεια των πόνων, τις διαταραχές της περιόδου και πιθανά προβλήματα γονιμότητας.
• Κλινική εξέταση και πιο συγκεκριμένα πυελική εξέταση, κατά την οποία μπορεί να εντοπιστούν ενδείξεις ύπαρξης της νόσου όπως ευαισθησία ή ψηλαφητές μάζες.
• Απεικονιστικές εξετάσεις όπως υπερηχογράφημα (διακολπικό ή κοιλιακό) ή μαγνητική τομογραφία η οποία πραγματοποιείται για να ανευρεθούν βαθύτερες εστίες ενδομητρίωσης ή εμπλοκή άλλων οργάνων.

Ωστόσο, η μοναδική απόλυτη διαγνωστική μέθοδος είναι η λαπαροσκόπηση με άμεση παρατήρηση και ιστολογική επιβεβαίωση του ιστού.

Θεραπευτικές επιλογές για την ενδομητρίωση

Η θεραπεία της ενδομητρίωσης εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία της ασθενούς, την επιθυμία για εγκυμοσύνη και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Οι κύριες επιλογές είναι αρχικά η συντηρητική διαχείριση, η οποία περιλαμβάνει παρακολούθηση σε ήπια περιστατικά χωρίς έντονα συμπτώματα. Εάν τα συμπτώματα είναι έντονα, μπορεί να χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή η οποία περιλαμβάνει μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) για την ανακούφιση του πόνου ή ορμονικά σκευάσματα όπως αντισυλληπτικά ή αγωνιστές GnRH.

Τον τελικό λόγο στις επιλογές θεραπείας έχει η χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου. Οι χειρουργικές επιλογές περιλαμβάνουν:

• Χειρουργική αφαίρεση των εστιών και των συμφύσεων με τη λαπαροσκοπική μέθοδο.
• Υστερεκτομή με ή χωρίς ωοθηκεκτομή σε σοβαρές και ανθεκτικές περιπτώσεις, όπου δεν υπάρχει επιθυμία τεκνοποίησης.

Ο στόχος είναι πάντοτε η ανακούφιση από τον πόνο, η βελτίωση της ποιότητας ζωής και, εφόσον απαιτείται, η αποκατάσταση της γονιμότητας.

Τι είναι η λαπαροσκόπηση και πώς βοηθά

Η λαπαροσκόπηση είναι μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική που επιτρέπει στον γυναικολόγο να δει μέσα στην κοιλιακή χώρα μέσω μικρών τομών. Μέσω ενός λεπτού εργαλείου (λαπαροσκόπιο) και ειδικής κάμερας, ο γιατρός μπορεί να διαγνώσει και να αφαιρέσει εστίες ενδομητρίωσης, κύστεις ή συμφύσεις.

Πλεονεκτήματα λαπαροσκόπησης:

• Λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος
• Ταχύτερη ανάρρωση
• Ελάχιστες ουλές
• Μικρότερος χρόνος παραμονής στο νοσοκομείο.

Η λαπαροσκόπηση είναι η πλέον αξιόπιστη μέθοδος για τη διάγνωση και θεραπεία της ενδομητρίωσης.

Φροντίδα μετά τη λαπαροσκόπηση

Η ανάρρωση μετά από λαπαροσκοπική επέμβαση είναι συνήθως γρήγορη.

Ωστόσο, η γυναίκα θα πρέπει να προσέξει τα εξής:

• Ανάπαυση για λίγες ημέρες
• Ήπια κινητοποίηση (περπάτημα) για αποφυγή σχηματισμού θρομβώσεων
• Αποφυγή βαριάς άρσης και έντονης άσκησης για περίπου 2 εβδομάδες
• Προσεκτική φροντίδα των τομών
• Παρακολούθηση για συμπτώματα όπως επίμονος πόνος, πυρετός ή ασυνήθιστη αιμορραγία.

Η επιστροφή στην πλήρη καθημερινότητα γίνεται σταδιακά, συνήθως εντός 1-2 εβδομάδων.

Τι να κάνουν οι ασθενείς που ζουν με την ενδομητρίωση

Η ενδομητρίωση είναι μια χρόνια νόσος που συχνά απαιτεί μακροχρόνια διαχείριση. Για την καλύτερη ποιότητα ζωής, συνιστάται:

• Σωματική άσκηση η οποία βοηθά στη μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων και των φλεγμονών.
• Υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής που να περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά, φυτικές ίνες. Συνιστάται επίσης η μείωση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και καφεΐνης.
• Διαχείριση του στρες μέσω τεχνικών όπως γιόγκα, διαλογισμός ή συνεδρίες με ειδικούς ψυχικής υγείας.
• Συστηματική ιατρική παρακολούθηση για αποφυγή υποτροπών και έγκαιρη παρέμβαση όπου χρειάζεται.

Η συνεργασία με έναν εξειδικευμένο γυναικολόγο και η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής αποτελούν κλειδιά για τη διαχείριση της ενδομητρίωσης.

Συχνές ερωτήσεις για την ενδομητρίωση

Ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα της ενδομητρίωσης;

Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν έντονο πόνο κατά την περίοδο, χρόνιο πυελικό άλγος, πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή, δυσκολίες στην ούρηση ή την αφόδευση, υπερβολική αιμορραγία και προβλήματα σύλληψης.

Σε ποιες γυναίκες εμφανίζεται συχνότερα η πάθηση;

Η ενδομητρίωση εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, ιδιαίτερα σε όσες είχαν πρώιμη έναρξη περιόδου, σύντοπους κύκλους ή οικογενειακό ιστορικό της νόσου.

Πώς επηρεάζει η ενδομητρίωση τη γονιμότητα;

Η ενδομητρίωση μπορεί να προκαλέσει συμφύσεις και φλεγμονές που εμποδίζουν τη γονιμοποίηση ή την εμφύτευση του ωαρίου, επηρεάζοντας τη δυνατότητα τεκνοποίησης.

Παίζει ρόλο η διατροφή στη διαχείριση της ενδομητρίωσης;

Ναι. Μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και ωμέγα-3 λιπαρά και χαμηλή σε επεξεργασμένα τρόφιμα, κόκκινο κρέας και καφεΐνη μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής και των συμπτωμάτων.

Τι να περιμένω μετά τη θεραπεία;

Μετά από επιτυχή θεραπεία (φαρμακευτική ή χειρουργική), πολλές γυναίκες βιώνουν σημαντική μείωση πόνου και βελτίωση της γονιμότητας. Ωστόσο, επειδή η ενδομητρίωση είναι χρόνια νόσος, απαιτεί μακροχρόνια παρακολούθηση και προσαρμοσμένη φροντίδα.

Στο iatromedia.gr θα βρείτε περισσότερα ιατρικά άρθρα για γυναικολογικά και όχι μόνο θέματα.