Τι είναι η σχιζοφρένεια;

Η ψυχική υγεία αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα θέματα συζήτησης τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στο ευρύ κοινό. Μεταξύ των σοβαρότερων ψυχικών παθήσεων που απασχολούν την ιατρική κοινότητα είναι η σχιζοφρένεια, μια διαταραχή που συχνά παρεξηγείται και στιγματίζεται. Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε αναλυτικά τι είναι η σχιζοφρένεια, ποια είναι τα βασικά της συμπτώματα, ποιες οι αιτίες της εμφάνισής της και ποιες είναι οι διαθέσιμες μέθοδοι αντιμετώπισης.

Τι είναι η σχιζοφρένεια;

Η σχιζοφρένεια είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που επηρεάζει τον τρόπο σκέψης, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του ατόμου. Πρόκειται για μια χρόνια νόσο που απαιτεί δια βίου διαχείριση και θεραπεία. Όταν αναρωτιόμαστε τι είναι η σχιζοφρένεια, πρέπει να γνωρίζουμε πως δεν πρόκειται για μια «διχασμένη προσωπικότητα», όπως συχνά λανθασμένα παρουσιάζεται, αλλά για μια πολύπλοκη ψύχωση που αλλοιώνει την αντίληψη του ατόμου για την πραγματικότητα.

Άτομα που πάσχουν από σχιζοφρένεια μπορεί να βιώνουν ψευδαισθήσεις, όπως φωνές που δεν υπάρχουν, παραληρητικές ιδέες, αποδιοργανωμένη σκέψη και σοβαρές δυσκολίες στην κοινωνική και επαγγελματική τους ζωή.

Διαβάστε επίσης: Οι Καλύτεροι Ψυχίατροι στην Ελλάδα το 2025

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας;

Τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: θετικά, αρνητικά και γνωστικά.

Θετικά συμπτώματα

Αυτά τα συμπτώματα δεν σημαίνουν ότι είναι «θετικά» για τον ασθενή, αλλά ότι προστίθενται στις κανονικές λειτουργίες του εγκεφάλου. Περιλαμβάνουν:

• Ψευδαισθήσεις (ακουστικές, οπτικές ή άλλες αισθητηριακές)
• Παραληρητικές ιδέες (παράλογες πεποιθήσεις που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα)
• Αποδιοργανωμένη σκέψη και λόγος
• Παράξενη ή απρόβλεπτη συμπεριφορά

Αρνητικά συμπτώματα

Αναφέρονται στη μείωση ή απώλεια φυσιολογικών ικανοτήτων και λειτουργιών:

• Έλλειψη κινήτρων και ενδιαφέροντος
• Απώλεια εκφραστικότητας προσώπου
• Κοινωνική απόσυρση
• Δυσκολία στη δημιουργία και διατήρηση σχέσεων

Γνωστικά συμπτώματα

Αφορούν δυσκολίες στη σκέψη και στην επεξεργασία πληροφοριών:

• Δυσκολία συγκέντρωσης
• Αργή σκέψη
• Προβλήματα στη μνήμη και στη λήψη αποφάσεων

Τι προκαλεί τη σχιζοφρένεια;

Η απάντηση στο ερώτημα τι είναι η σχιζοφρένεια σχετίζεται άμεσα με την πολυπαραγοντική της αιτιολογία. Οι αιτίες εμφάνισης της σχιζοφρένειας δεν είναι πλήρως κατανοητές, όμως οι επιστήμονες αναγνωρίζουν έναν συνδυασμό γενετικών, βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Γενετική προδιάθεση

Η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο. Άτομα που έχουν συγγενείς πρώτου βαθμού με σχιζοφρένεια έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης της διαταραχής.

Βιολογικοί παράγοντες

Διαταραχές στη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών, και ιδιαίτερα της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης, έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση της νόσου. Παράλληλα, οι απεικονιστικές εξετάσεις δείχνουν ότι άτομα με σχιζοφρένεια παρουσιάζουν διαφορές στη δομή και στη λειτουργία του εγκεφάλου.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Η έκθεση σε σοβαρά ψυχολογικά τραύματα, η χρήση ουσιών (όπως κάνναβη ή αμφεταμίνες), το άγχος, καθώς και επιπλοκές κατά τη διάρκεια της κύησης και του τοκετού ενδέχεται να αυξήσουν τον κίνδυνο.

Πώς γίνεται η διάγνωση της σχιζοφρένειας;

Η διάγνωση της σχιζοφρένειας βασίζεται κυρίως στην κλινική αξιολόγηση από ψυχίατρο. Δεν υπάρχει κάποια εξέταση αίματος ή απεικονιστική μέθοδος που να μπορεί να διαγνώσει αποκλειστικά αυτή την πάθηση. Ο ειδικός λαμβάνει υπόψη το ιστορικό του ασθενούς, τη συμπτωματολογία και την πορεία της ασθένειας. Συνήθως απαιτείται παρακολούθηση για κάποιο διάστημα, ώστε να αποκλειστούν άλλες διαταραχές.

Αντιμετώπιση και θεραπεία της σχιζοφρένειας

Αν και δεν υπάρχει οριστική ίαση, η σύγχρονη ψυχιατρική προσφέρει αποτελεσματικές λύσεις ώστε τα άτομα με σχιζοφρένεια να ζουν μια πιο ισορροπημένη και λειτουργική ζωή. Η αντιμετώπιση συνήθως συνδυάζει φαρμακευτική αγωγή και ψυχοκοινωνική υποστήριξη.

Φαρμακευτική αγωγή

Τα αντιψυχωσικά φάρμακα είναι η βάση της θεραπείας. Βοηθούν στη μείωση των θετικών συμπτωμάτων και στη σταθεροποίηση της κατάστασης του ασθενούς.

Ψυχοκοινωνική υποστήριξη

Η ψυχοθεραπεία, η συμβουλευτική, τα προγράμματα κοινωνικής επανένταξης και η υποστήριξη της οικογένειας παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο. Η εκπαίδευση του ασθενούς και των συγγενών του σχετικά με τι είναι η σχιζοφρένεια συμβάλλει στη μείωση των υποτροπών και στην καλύτερη ποιότητα ζωής.

Πρόληψη υποτροπών

Η συστηματική παρακολούθηση από ειδικό, η συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή και η αποφυγή στρεσογόνων παραγόντων συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της νόσου.

Ζώντας με τη σχιζοφρένεια

Η σχιζοφρένεια είναι μια πρόκληση, όχι μόνο για τους ίδιους τους ασθενείς αλλά και για τις οικογένειές τους. Όταν το περιβάλλον στηρίζει τον πάσχοντα και υπάρχει η κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση, οι πιθανότητες για μια ποιοτική ζωή αυξάνονται σημαντικά. Η κατανόηση τι είναι η σχιζοφρένεια και η αποδοχή της ως χρόνιας, αλλά διαχειρίσιμης ασθένειας είναι το πρώτο βήμα.

Η σχιζοφρένεια δεν είναι ένα «ταμπού» ούτε κάτι που πρέπει να φοβίζει ή να στιγματίζει. Είναι μια ψυχική ασθένεια που απαιτεί κατανόηση, επιστημονική γνώση και κατάλληλη διαχείριση. Το να γνωρίζουμε τι είναι η σχιζοφρένεια μάς βοηθά να αντιληφθούμε καλύτερα τα άτομα που ζουν με αυτή και να αποδεχθούμε πως η ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική.