Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η σπονδυλική στήλη διαθέτει ορισμένες φυσιολογικές καμπύλες οι οποίες επιτρέπουν την ομαλή κίνηση και διατηρούν το σώμα σε σωστή στάση. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις η φυσιολογική καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης διαταράσσεται. Σε αυτή την περίπτωση, εμφανίζεται σκολίωση. 

Τι είναι η σκολίωση;

Η σκολίωση είναι μία τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης, η οποία χαρακτηρίζεται από πλάγια κάμψη σε συνδυασμό με στροφή των σπονδύλων. Η ονομασία της προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «σκολιός», που σημαίνει στραβός. Δεν πρόκειται απλώς για μία απλή πλάγια καμπύλωση, αλλά για μια πιο σύνθετη παραμόρφωση, η οποία τροποποιεί τη φυσιολογική ανατομία της σπονδυλικής στήλης τόσο στο μετωπιαίο όσο και στο οβελιαίο και το εγκάρσιο επίπεδο.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η σκολίωση αναπτύσσεται κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία, με πιο συχνή την εμφάνιση κατά την περίοδο της ταχείας ανάπτυξης. Μπορεί όμως να παρατηρηθεί και σε ενήλικες, είτε ως προέκταση μιας αδιάγνωστης παιδικής σκολίωσης είτε λόγω εκφυλιστικών αλλαγών στη σπονδυλική στήλη.

Δείτε επίσης: Oι καλύτεροι χειρουργοί σπονδυλικής στήλης στην Ελλάδα με τυχαία σειρά σύμφωνα με την συντακτική ομάδα του Iatromedia.gr

Τύποι και αιτιολογία της σκολίωσης

Η σκολίωση είναι ένα σύνολο παραμορφώσεων με διαφορετικά αίτια, εξέλιξη και ανάγκες θεραπείας. Πιο συγκεκριμένα, διακρίνεται σε:

• Ιδιοπαθής σκολίωση: Αποτελεί το 80% των περιπτώσεων και εμφανίζεται χωρίς σαφές αίτιο. Η πιο συχνή μορφή είναι η εφηβική ιδιοπαθής σκολίωση, που εκδηλώνεται κυρίως σε κορίτσια ηλικίας 10-18 ετών. Πιθανό αίτιο είναι η γενετική προδιάθεση, ενώ έχουν ενοχοποιηθεί κατά καιρούς και επιβαρυντικοί παράγοντες όπως οι ορμόνες, τα μηχανικά φορτία και τυχόν διαταραχές στην ανάπτυξη του σκελετού.
• Συγγενής σκολίωση: Προκύπτει από ανατομικές ανωμαλίες των σπονδύλων κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη. Συνυπάρχει συχνά με άλλες δυσπλασίες οργάνων (καρδιά, νεφρά).
• Νευρομυϊκή σκολίωση: Εμφανίζεται ως αποτέλεσμα νευρολογικών ή άλλων παθήσεων όπως η εγκεφαλική παράλυση, η μυϊκή δυστροφία και οι τραυματισμοί του νωτιαίου μυελού. Οι μυϊκές ασυμμετρίες οδηγούν σε απώλεια στήριξης της σπονδυλικής στήλης.
• Εκφυλιστική ή σκολίωση ενηλίκων: Οφείλεται σε φθορές των μεσοσπονδύλιων δίσκων και των αρθρώσεων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται καμπυλώσεις και στροφή στη σπονδυλική στήλη. Είναι συνήθης σε άτομα άνω των 50 ετών.
• Λειτουργική (ή μεταβατική) σκολίωση: Δεν οφείλεται σε παραμόρφωση της ίδιας της σπονδυλικής στήλης αλλά προκαλείται από εξωτερικούς παράγοντες όπως η ανισοσκελία ή ο μυϊκός σπασμός.

Η έγκαιρη αναγνώριση του τύπου της σκολίωσης είναι καθοριστική για την πρόγνωση και την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας.

Συμπτώματα και ενδείξεις σκολίωσης

Στην παιδική και εφηβική ηλικία, τα πρώτα σημάδια είναι συνήθως αισθητικά και περιλαμβάνουν ασυμμετρίες στον κορμό: ένας ώμος μπορεί να είναι πιο ψηλά από τον άλλο, μια ωμοπλάτη να προεξέχει, η λεκάνη να εμφανίζεται στραμμένη ή το σώμα να αποκλίνει από την κεντρική κάθετη γραμμή. Οι αλλαγές αυτές μπορεί να γίνουν εμφανείς κατά την επίκυψη, οπότε η σκολίωση αναδεικνύεται πιο καθαρά.

Αντίθετα, στους ενήλικες, τα κύρια συμπτώματα είναι συνήθως ο πόνος στη μέση, η δυσκαμψία και η κόπωση, που οφείλονται στις εκφυλιστικές αλλαγές και στη μηχανική δυσλειτουργία της σπονδυλικής στήλης.

Τα συμπτώματα της σκολίωσης ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία, τον τύπο και τη σοβαρότητα της παραμόρφωσης. Στα παιδιά και τους εφήβους, η πάθηση είναι συχνά ασυμπτωματική και διαπιστώνεται τυχαία, κυρίως μέσω παρατήρησης αισθητικών αλλαγών στον κορμό. Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι:

• Ανομοιομορφία στους ώμους, αφού ο ένας είναι πιο ψηλά από τον άλλο
• Κύρτωση στην πλάτη
• Ασύμμετρη μέση ή γοφοί
• Κλίση του κορμού προς τη μία πλευρά
• Ορατός ύβος (καμπούρα) στην πλάτη

Σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις, μπορεί να προκύψει:

• Πόνος στη μέση ή στην πλάτη, ειδικά μετά από ορθοστασία ή δραστηριότητα
• Δυσκαμψία και περιορισμός κινητικότητας
• Κόπωση λόγω της μηχανικής επιβάρυνσης στη σπονδυλική στήλη
• Αναπνευστικά προβλήματα.

Στους ενήλικες, τα συμπτώματα είναι κυρίως λειτουργικά και επηρεάζουν την ποιότητα ζωής. Περιλαμβάνουν χρόνιο πόνο, ριζοπάθεια λόγω πίεσης νευρικών ριζών, νευρολογικά ελλείμματα (μούδιασμα, αδυναμία) και σε σοβαρές περιπτώσεις, διαταραχές ισορροπίας ή βάδισης.

Διάγνωση

Η διάγνωση βασίζεται στον συνδυασμό κλινικής εξέτασης και απεικονιστικών μεθόδων. Η πρώτη εκτίμηση γίνεται με το τεστ επίκυψης του Adam (Adam’s Forward Bend Test), κατά το οποίο ο ασθενής σκύβει μπροστά με τα χέρια ελεύθερα προς τα κάτω. Η παρουσία ύβου ή ασυμμετρίας υποδηλώνει πιθανή σκολίωση.

Η επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται με ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης σε όρθια θέση, πρόσθια, οπίσθια και πλάγια. Η μέτρηση της γωνίας της καμπύλης γίνεται με τη μέθοδο Cobb, με την οποία γωνίες άνω των 10°  υποδηλώνουν σκολίωση. Σε περιπτώσεις άτυπων καμπυλών ή νευρολογικών συμπτωμάτων, ενδείκνυται περαιτέρω έλεγχος με μαγνητική τομογραφία, για αποκλεισμό παθολογιών του νωτιαίου μυελού. Η πλήρης νευρολογική αξιολόγηση είναι επίσης απαραίτητη σε παιδιά με πόνο ή ταχεία εξέλιξη της παραμόρφωσης.

Αυτοί είναι οι Καλύτεροι Νευροχειρουργοί στην Ελλάδα το 2025

Επιπλοκές και κίνδυνοι που συνεπάγεται η σκολίωση

Η σκολίωση μπορεί να επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στη λειτουργικότητα και την υγεία, ιδίως όταν παραμένει χωρίς θεραπεία ή εξελίσσεται γρήγορα. Οι κυριότερες επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• Μηχανική επιβάρυνση: Οι ασυμμετρίες οδηγούν σε αυξημένη καταπόνηση των αρθρώσεων και των μυών, επιδεινώνοντας τη στατική ισορροπία και προκαλώντας χρόνιο πόνο.
• Αναπνευστικά προβλήματα: Σε σκολιώσεις μεγάλης έκτασης, κυρίως θωρακικές, η παραμόρφωση του θώρακα μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα των πνευμόνων να διαστέλλονται επαρκώς.
• Νευρολογικές βλάβες: Η προοδευτική στροφή των σπονδύλων μπορεί να οδηγήσει σε πίεση νευρικών ριζών ή του νωτιαίου μυελού, προκαλώντας μούδιασμα, μυϊκή αδυναμία ή ακόμα και διαταραχές ούρησης και βάδισης.
• Ψυχολογική επιβάρυνση: Η αισθητική παραμόρφωση επηρεάζει την αυτοεικόνα, ιδίως στους εφήβους, και μπορεί να προκαλέσει άγχος ή χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Μέτρα συντηρητικής αντιμετώπισης για τη σκολίωση

Η συντηρητική θεραπεία της σκολίωσης στοχεύει στην επιβράδυνση ή και στην αναστολή της εξέλιξης της παραμόρφωσης, στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της λειτουργικότητας. Εφαρμόζεται κυρίως σε ήπιες ή μέτριες μορφές, ειδικά στα αναπτυσσόμενα παιδιά.

• Ειδικές φυσικοθεραπευτικές ασκήσεις οι οποίες επικεντρώνονται στη υιοθέτηση σωστής στάσης σώματος, στη μυϊκή ενδυνάμωση και στη βελτίωση της συμμετρίας του κορμού.
• Κηδεμόνας (brace): Συνιστάται όταν η καμπύλη υπερβαίνει τις 20–25° και υπάρχει υπολειπόμενη ανάπτυξη. Ο κηδεμόνας πρέπει να εφαρμόζεται για 16–23 ώρες ημερησίως, ανάλογα με τον τύπο και τη σοβαρότητα της καμπύλης.
• Παρακολούθηση: Σε σκολιώσεις μικρότερες των 20°, χωρίς προδιάθεση για επιδείνωση, συστήνεται απλή παρακολούθηση κάθε 4–6 μήνες με ακτινολογικό και κλινικό έλεγχο.

Η αποτελεσματικότητα της συντηρητικής θεραπείας εξαρτάται από την καλή συνεργασία του ασθενούς, τη συχνότητα εφαρμογής και την καθοδήγηση από εξειδικευμένο επαγγελματία.

Χειρουργική αντιμετώπιση της πάθησης

Η χειρουργική θεραπεία της σκολίωσης ενδείκνυται όταν:

• Η σκολίωση ξεπερνά τις 45–50° και συνεχίζει να εξελίσσεται
• Υπάρχει σημαντική λειτουργική επιβάρυνση ή έντονος πόνος
• Παρατηρούνται νευρολογικές επιπλοκές ή αναπνευστική δυσλειτουργία.

Η πιο διαδεδομένη τεχνική είναι η σπονδυλοδεσία, κατά την οποία επιτυγχάνεται σταθεροποίηση και ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης με τη χρήση ράβδων, βιδών και οστικών μοσχευμάτων. Η κατάλληλη τεχνική επιλέγεται ανάλογα με το εκάστοτε περιστατικό, την έκταση της παραμόρφωσης, την ηλικία και τις επιθυμίες του ασθενούς.

Ο στόχος της επέμβασης είναι η διόρθωση της παραμόρφωσης, η πρόληψη επιδείνωσης και η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ο χρόνος αποκατάστασης εξαρτάται από την ηλικία, το είδος της τεχνικής και τη γενική κατάσταση του ασθενούς.

Η απόφαση για χειρουργική επέμβαση πρέπει να λαμβάνεται εξατομικευμένα, με πλήρη ενημέρωση του ασθενούς και της οικογένειας για τα οφέλη, τους κινδύνους και τις εναλλακτικές επιλογές.

Συχνές ερωτήσεις για τη σκολίωση

Είναι η σκολίωση κληρονομική;

Σε ορισμένες περιπτώσεις ναι. Άτομα με οικογενειακό ιστορικό έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης.

Πονάει η σκολίωση;

Στα παιδιά και εφήβους η σκολίωση σπάνια προκαλεί πόνο. Στους ενήλικες όμως, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις εκφυλιστικής σκολίωσης, είναι συχνός ο πόνος στη μέση, τα ισχία ή τα κάτω άκρα.

Πρέπει να αποφεύγονται συγκεκριμένα αθλήματα;

Όχι απαραίτητα. Οι ασθενείς με σκολίωση ενθαρρύνονται να παραμένουν σωματικά δραστήριοι. Ωστόσο, αθλήματα με έντονη ασυμμετρία (όπως το τένις ή η ενόργανη γυμναστική) πρέπει να αξιολογούνται με προσοχή.

Είναι απαραίτητο να γίνει χειρουργείο; 

Όχι πάντα. Η χειρουργική ένδειξη εξαρτάται και από τη λειτουργική κατάσταση του ασθενούς, τα συμπτώματα, την ηλικία και την εξέλιξη της παραμόρφωσης. Πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίζονται συντηρητικά.

Τι είναι ο κηδεμόνας και πότε φοριέται;

Ο κηδεμόνας είναι μία εξωτερική ορθωτική συσκευή που εφαρμόζεται γύρω από τον κορμό για να επιβραδύνει ή να αποτρέψει την εξέλιξη της σκολίωσης. Συνήθως συνιστάται σε παιδιά με σκολίωση άνω των 20–25° και με υπολειπόμενη ανάπτυξη.

Στο iatromedia.gr μπορείτε να διαβάσετε διάφορα ιατρικά άρθρα για διάφορες ορθοπαιδικές ή άλλες παθήσεις που σας απασχολούν.