Η περιοχή του ομφαλού φυσιολογικά, είναι πιο ευάλωτη από άλλα τμήματα της κοιλιάς επειδή κατά την εμβρυϊκή ζωή αποτελεί τη δίοδο του ομφάλιου λώρου. Το σημείο αυτό από το οποίο κάποτε περνούσε ο ομφάλιος λώρος μπορεί να αφήσει πίσω του ένα μικρό χάσμα. Σε αρκετούς ενήλικες, το χάσμα αυτό μπορεί να παραμείνει ή να επανεμφανιστεί αργότερα στη ζωή, δημιουργώντας ένα ευνοϊκό έδαφος για να αναπτυχθεί μια ομφαλοκήλη.

Τι είναι η ομφαλοκήλη;

Η ομφαλοκήλη είναι μία πάθηση που αφορά την εμφάνιση ενός εξογκώματος στην περιοχή του ομφαλού, ως αποτέλεσμα ενός αδύναμου σημείου στο κοιλιακό τοίχωμα. Το εξόγκωμα αυτό αντιπροσωπεύει την προβολή περιεχομένου της κοιλιάς (τμήμα του εντέρου ή λίπος) μέσω ενός αδύναμου σημείου του κοιλιακού τοιχώματος στην περιοχή του ομφαλού. Εφόσον το σημείο της κήλης είναι έως 3cm άνωθεν ή κάτωθεν του ομφαλού τότε πρόκειται για ομφαλοκήλη.

Συνηθέστερα εμφανίζεται σε βρέφη και σε ασθενείς μικρών ηλικιών. Αυτό ωστόσο δε σημαίνει ότι δεν αναπτύσσεται και σε ενήλικες ασθενείς, αφού πρόκειται για τη δεύτερη πιο συχνή μορφή κήλης έπειτα από τη βουβωνοκήλη. Αν και σε πολλές περιπτώσεις δεν προκαλεί σοβαρά συμπτώματα στην αρχή, πρόκειται για μια παθολογική κατάσταση που έχει την τάση να επιδεινώνεται σταδιακά και γι’ αυτό η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι ιδιαίτερα σημαντικές.

Αίτια και παράγοντες κινδύνου

Η βασική αιτία εμφάνισης της ομφαλοκήλης είναι η ύπαρξη ενός χάσματος ή αδυναμίας στο κοιλιακό τοίχωμα στην περιοχή του ομφαλού. Μέσα από αυτό το άνοιγμα μπορεί να προβάλει λιπώδης ιστός ή ακόμη και τμήμα του λεπτού ή παχέος εντέρου. Η ενδοκοιλιακή πίεση παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόκληση ή την επιδείνωση της κατάστασης. Καταστάσεις που αυξάνουν αυτή την πίεση είναι:

• η παχυσαρκία
• η εγκυμοσύνη
• η δυσκοιλιότητα
• ο χρόνιος βήχας
• η δυσκολία στην ούρηση λόγω υπερπλασίας του προστάτη
• η άρση βαρών ή η έντονη σωματική άσκηση.

Ορισμένοι άνθρωποι έχουν και κληρονομική προδιάθεση εμφάνισης της πάθησης, ενώ άλλοι ενδέχεται να γεννηθούν με ένα μικρό χάσμα στον ομφαλό, το οποίο μπορεί να εξελιχθεί σε ομφαλοκήλη με την πάροδο του χρόνου. Η ηλικία, επίσης, λειτουργεί επιβαρυντικά, καθώς με την πάροδο των ετών η ελαστικότητα και η αντοχή των ιστών μειώνονται. Συνοπτικά, όσο περισσότερο καταπονούνται τα τοιχώματα της κοιλιάς – είτε από εξωτερικούς παράγοντες είτε από φυσιολογικές αλλαγές – τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να σχηματιστεί μία κήλη.

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που προκαλεί μια ομφαλοκήλη

Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ομφαλοκήλης είναι η εμφάνιση ενός εξογκώματος στην περιοχή του ομφαλού. Το εξόγκωμα αυτό μπορεί να είναι μαλακό, να υποχωρεί όταν ο ασθενής ξαπλώνει και να γίνεται πιο εμφανές όταν αυξάνεται η πίεση στην κοιλιά, όπως κατά την άρση βάρους. Στις μικρές ομφαλοκήλες, το περιεχόμενο είναι συνήθως λιπώδης ιστός, ενώ σε μεγαλύτερες μπορεί να εμπλέκεται το έντερο, κάτι που αυξάνει την επικινδυνότητα της πάθησης. Πολλοί ασθενείς περιγράφουν ένα αίσθημα βάρους, τάσης ή ακόμα και πόνο, ιδιαίτερα μετά από σωματική δραστηριότητα ή μετά από φαγητό.

Σε κάποιες περιπτώσεις, ιδίως όταν η κήλη δεν είναι ανατάξιμη – δηλαδή δεν επανέρχεται εύκολα στη θέση της – ενδέχεται να εκδηλωθούν σοβαρότερα συμπτώματα, όπως οξύ πόνο, ναυτία, έμετο ή δυσκοιλιότητα. Αυτά είναι σημάδια πιθανής περίσφιξης, μιας επικίνδυνης κατάστασης κατά την οποία το εγκλωβισμένο τμήμα του εντέρου στερείται αιμάτωσης. Αν η κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να οδηγήσει σε νέκρωση του εντέρου και περιτονίτιδα. Οι καταστάσεις αυτές απειλούν άμεσα τη ζωή του ασθενούς.

Διάγνωση

Η διάγνωση της ομφαλοκήλης γίνεται κατά κύριο λόγο με την κλινική εξέταση από έναν έμπειρο γενικό χειρουργό. Ο γιατρός θα ψηλαφήσει την περιοχή, πιθανόν ζητώντας από τον ασθενή να βήξει ή να αλλάξει θέση ώστε να διαπιστώσει εάν το φούσκωμα μεταβάλλεται. Συμπληρωματικά, ενδέχεται να πραγματοποιηθούν απεικονιστικές εξετάσεις όπως υπερηχογράφημα ή αξονική τομογραφία, ιδίως όταν η κήλη είναι πολύ μικρή ή βρίσκεται σε σημείο που δεν γίνεται άμεσα αντιληπτό. Οι απεικονιστικές εξετάσεις χρησιμεύουν επίσης προκειμένου να αξιολογηθεί το περιεχόμενο της κήλης και να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν άλλες συνοδές παθήσεις ή προηγούμενες επεμβάσεις που ενδέχεται να επηρεάσουν τον σχεδιασμό της θεραπείας. Σε κάθε περίπτωση, η έγκαιρη διάγνωση προσφέρει το πλεονέκτημα της έγκαιρης επέμβασης, με πολύ καλύτερη πρόγνωση.

Επιλογές θεραπείας

Από τη στιγμή που έχει διαγνωστεί ομφαλοκήλη, η χειρουργική αποκατάσταση είναι μονόδρομος. Η κήλη δεν μπορεί να εξαφανιστεί από μόνη της και, αντιθέτως, έχει την τάση να μεγαλώνει και να δημιουργεί όλο και περισσότερα προβλήματα με την πάροδο του χρόνου. Ο χειρουργός θα προτείνει την κατάλληλη μέθοδο αποκατάστασης ανάλογα με το μέγεθος της κήλης, την κατάσταση του ασθενούς και το ιστορικό του. Οι σύγχρονες επιλογές περιλαμβάνουν την ανοικτή, τη λαπαροσκοπική και τη ρομποτική αποκατάσταση.

Λαπαροσκοπική χειρουργική τεχνική

Η λαπαροσκοπική χειρουργική τεχνική είναι η πλέον συνηθισμένη και συνιστώμενη μέθοδος για τις περισσότερες περιπτώσεις. Περιλαμβάνει τη χρήση πολύ μικρών τομών (συνήθως τριών), μέσω των οποίων εισάγονται κάμερα και ειδικά εργαλεία. Το χάσμα της κήλης συρράπτεται και τοποθετείται ένα συνθετικό πλέγμα που ενισχύει την αδυναμία στο κοιλιακό τοίχωμα για να αποτραπεί η επανεμφάνιση. Η μέθοδος αυτή πλεονεκτεί αισθητικά, προκαλεί ελάχιστο πόνο, ελαχιστοποιεί την απώλεια αίματος και μειώνει δραματικά τον χρόνο παραμονής στο νοσοκομείο και την αποθεραπεία.

Ρομποτική τεχνική για την αποκατάσταση της ομφαλοκήλης

Η ρομποτική τεχνική, η πιο προηγμένη τεχνολογικά μέθοδος, προσφέρει επιπλέον πλεονεκτήματα, ιδίως στις περιπτώσεις πολύ μεγάλων, σύνθετων ή υποτροπιαζουσών ομφαλοκηλών. Με τη χρήση του ρομποτικού συστήματος ο γενικός χειρουργός αποκτά τρισδιάστατη όραση, δυνατότητα μεγέθυνσης και απόλυτη ακρίβεια κινήσεων, που του επιτρέπουν να εκτελέσει τη διαδικασία με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα ακόμη και στις πιο δύσκολες περιπτώσεις.

Ανοιχτό χειρουργείο

Η ανοικτή μέθοδος εφαρμόζεται κυρίως σε μικρές ομφαλοκήλες (κάτω των 2 εκατοστών), σε περιπτώσεις όπου ο ασθενής δεν μπορεί να υποβληθεί σε γενική αναισθησία ή όταν υπάρχει ανάγκη για επείγουσα χειρουργική επέμβαση λόγω περίσφιξης. Παρότι αποτελεσματική, η ανοικτή επέμβαση συνεπάγεται την εκτέλεση μιας μεγαλύτερης τομής, περισσότερο μετεγχειρητικό πόνο και μεγαλύτερη περίοδο ανάρρωσης.

Ανάρρωση μετά το χειρουργείο

Η ανάρρωση μετά από μία ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική (λαπαροσκοπική ή ρομποτική) είναι ταχύτατη. Οι περισσότεροι ασθενείς παίρνουν εξιτήριο την ίδια ή την επόμενη ημέρα και μπορούν να επιστρέψουν σε ήπιες δραστηριότητες μέσα σε 2-3 ημέρες. Σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η άρση βαρών για τουλάχιστον δύο εβδομάδες και ενθαρρύνεται η διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες για την αποφυγή δυσκοιλιότητας.

Πόσο επικίνδυνη είναι η ομφαλοκήλη αν αφεθεί χωρίς θεραπεία;

Η παράβλεψη της κατάστασης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές. Η πιο απειλητική είναι η περίσφιξη, κατά την οποία ένα τμήμα του εντέρου παγιδεύεται και δεν αιματώνεται επαρκώς, οδηγώντας σε νέκρωση. Άλλες πιθανές επιπλοκές είναι η απόφραξη του εντέρου, η μόλυνση ή η ρήξη του κηλικού σάκου. Όλα αυτά μπορούν να καταστούν επείγουσες καταστάσεις που απαιτούν άμεση χειρουργική αντιμετώπιση.

Γενικά, η ομφαλοκήλη, όσο κοινή και αν είναι, δεν πρέπει να υποτιμάται. Η φαινομενικά ακίνδυνη διόγκωση στην περιοχή του ομφαλού μπορεί με τον καιρό να γίνει αιτία σοβαρών προβλημάτων. Ευτυχώς, πλέον η πάθηση μπορεί να αντιμετωπιστεί με αποτελεσματικές, ανώδυνες και ασφαλείς ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές. Έτσι, ο ασθενής απολαμβάνει όχι μόνο ταχύτατη επάνοδο στην καθημερινότητα αλλά και άριστα αποτελέσματα.

Συχνές ερωτήσεις για την ομφαλοκήλη

Είναι επικίνδυνη;

Η ίδια η ομφαλοκήλη στις αρχικές της φάσεις συνήθως δεν είναι επικίνδυνη. Όμως, εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές όπως η περίσφιξη ή η απόφραξη του εντέρου.

Μπορεί να εξαφανιστεί από μόνη της;

Όχι. Στους ενήλικες, η ομφαλοκήλη δεν υποχωρεί αυτόματα. Αντίθετα, έχει την τάση να μεγαλώνει σταδιακά. Εξαίρεση αποτελούν τα βρέφη, στα οποία ορισμένες ομφαλοκήλες μπορεί να κλείσουν φυσιολογικά μέχρι την ηλικία του ενός έτους.

Πονάει;

Στην αρχή μπορεί να μην προκαλεί πόνο. Ωστόσο, όσο μεγαλώνει, είναι πιθανό να εμφανιστεί αίσθημα βάρους, τραβήγματος ή και πόνος – ιδιαίτερα όταν στέκεστε όρθιοι, ασκείστε ή σηκώνετε βάρος. Ο οξύς πόνος αποτελεί ανησυχητικό σύμπτωμα και απαιτεί άμεση εκτίμηση.

Μπορώ να κάνω άσκηση με ομφαλοκήλη;

Εξαρτάται από το μέγεθος και τη σοβαρότητα της κήλης. Η ήπια άσκηση συνήθως επιτρέπεται, αλλά η άρση βαρών και οι ασκήσεις που αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση.

Υπάρχει περίπτωση να ξαναεμφανιστεί η ομφαλοκήλη μετά την επέμβαση;

Η πιθανότητα υποτροπής είναι μικρή, ιδιαίτερα όταν η επέμβαση γίνεται από έμπειρο χειρουργό και με τη σωστή τεχνική (συρραφή και ενίσχυση με πλέγμα). Ωστόσο, παράγοντες όπως η παχυσαρκία, η επαναλαμβανόμενη αύξηση της πίεσης στην κοιλιά ή η μη συμμόρφωση με τις μετεγχειρητικές οδηγίες, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο επανεμφάνισης.