Οι κιρσοί αποτελούν μια από τις συνηθέστερες παθήσεις του φλεβικού συστήματος και επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Πρόκειται για διατεταμένες, ελικοειδείς φλέβες, που εμφανίζονται κυρίως στα κάτω άκρα λόγω της αυξημένης πίεσης που ασκείται στις φλέβες από τη βαρύτητα. Αν και στην αρχική φάση μπορεί να προκαλούν μόνο ένα ήπιο αισθητικό πρόβλημα, με την πάροδο του χρόνου οι κιρσοί ενδέχεται να οδηγήσουν σε σοβαρότερα συμπτώματα όπως αίσθημα βάρους, πόνο, οίδημα, φλεγμονή ή και την εμφάνιση άτονων ελκών στο δέρμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι κιρσοί σχετίζονται με σημαντικές επιπλοκές όπως η φλεβική θρόμβωση ή αιμορραγία. Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή αντιμετώπιση τους είναι καθοριστικής σημασίας, όχι μόνο για την ανακούφιση των συμπτωμάτων, αλλά και για την πρόληψη των σοβαρών συνεπειών που μπορεί να προκαλέσουν στην υγεία και στην ποιότητα ζωής του ασθενούς.

Τι είναι οι κιρσοί;

Οι κιρσοί είναι διογκωμένες, ελικοειδείς και διατεταμένες φλέβες, συνήθως των κάτω άκρων, που εμφανίζονται ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του δέρματος. Οφείλονται σε φλεβική ανεπάρκεια, δηλαδή σε δυσλειτουργία των μικρών βαλβίδων μέσα στις φλέβες που υπό φυσιολογικές συνθήκες επιτρέπουν στο αίμα να κυλά προς την καρδιά και όχι να επιστρέφει προς τα πίσω.

Λόγω της όρθιας στάσης του ανθρώπινου σώματος, η πίεση στις φλέβες των ποδιών είναι μεγαλύτερη, γεγονός που ευνοεί την εμφάνιση κιρσών.

Παρόλο που σε κάποιες περιπτώσεις οι κιρσοί αποτελούν απλώς αισθητικό πρόβλημα, σε πολλές περιπτώσεις προκαλούν σοβαρή δυσφορία, πόνο ή ακόμα και επικίνδυνες επιπλοκές όπως φλεβικές θρομβώσεις.

Αυτοί είναι οι Καλύτεροι Αγγειοχειρουργοί στην Ελλάδα το 2025 σύμφωνα με τη συντακτική ομάδα του Iatromedia.gr

Αίτια και παράγοντες κινδύνου

Οι κιρσοί προκαλούνται κυρίως από:

Προχωρημένη ηλικία: Με το πέρασμα του χρόνου, οι φλέβες χάνουν την ελαστικότητά τους και οι βαλβίδες φθείρονται.
Εγκυμοσύνη: Αυξάνει τον όγκο αίματος, αλλά μειώνει τη ροή από τα κάτω άκρα προς την καρδιά.
Φύλο: Οι γυναίκες επηρεάζονται περισσότερο λόγω ορμονικών αλλαγών.
Κληρονομικότητα: Αν υπάρχουν κιρσοί σε συγγενείς πρώτου βαθμού, ο κίνδυνος αυξάνεται.
Παχυσαρκία: Το αυξημένο βάρος επιβαρύνει την κυκλοφορία.
Καθιστικός τρόπος ζωής ή παρατεταμένη ορθοστασία: Δυσχεραίνουν την επιστροφή του αίματος στην καρδιά.

Συμπτώματα που προκαλούν οι κιρσοί

Οι κιρσοί μπορεί να μην προκαλούν πάντοτε συμπτώματα, ωστόσο όταν εκδηλώνονται, περιλαμβάνουν:

Φλέβες με σκούρο μπλε ή μοβ χρώμα
Φλέβες που φαίνονται διογκωμένες και ελικοειδείς
Αίσθηση βάρους ή καύσου στα πόδια
Οίδημα (πρήξιμο) στους αστραγάλους και τις γάμπες
Κνησμός ή ερεθισμός γύρω από τις φλέβες
Πόνος που επιδεινώνεται μετά από παρατεταμένη ορθοστασία
Μυϊκές κράμπες τη νύχτα
Σκλήρυνση, αλλαγή χρώματος του δέρματος ή δημιουργία ελκών, κυρίως κοντά στους αστραγάλους.

Διάγνωση

Η διάγνωση των κιρσών ξεκινάει με μια φυσική εξέταση από τον γιατρό, κατά την οποία ελέγχεται το πρήξιμο, η μορφολογία των φλεβών και τα πιθανά σημεία φλεβικής ανεπάρκειας.

Για πιο ακριβή αξιολόγηση, χρησιμοποιούνται εξετάσεις όπως:

Triplex φλεβών, μια υπερηχογραφική μέθοδος που επιτρέπει να εκτιμηθεί η λειτουργία των βαλβίδων, η παρουσία θρόμβων ή η φλεβική ανεπάρκεια.
Υπέρηχος Doppler που δείχνει την κατεύθυνση της ροής του αίματος μέσα στις φλέβες.

Η σωστή διάγνωση είναι κρίσιμη για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας και την αποφυγή επιπλοκών.

Πιθανές επιπλοκές των κιρσών

Αν οι κιρσοί παραμείνουν χωρίς θεραπεία, ενδέχεται να προκαλέσουν δυσάρεστες ή ακόμα και επικίνδυνες επιπλοκές όπως:

Φλεβικά έλκη, δηλαδή επώδυνες δερματικές πληγές κοντά στους αστραγάλους.
Φλεβική θρόμβωση, δηλαδή σχηματισμός θρόμβου αίματος, μια κατάσταση που είναι δυνητικά απειλητική για τη ζωή, αφού μπορεί να προκαλέσει πνευμονική εμβολή.
Αιμορραγία από ρήξη κιρσώδους φλέβας, συχνά μετά από ελαφρύ τραυματισμό.
Χρόνιο οίδημα και δερματικές αλλοιώσεις.

Πώς θεραπεύονται οι κιρσοί στα κάτω άκρα

Η θεραπεία των κιρσών στα πόδια μπορεί να είναι συντηρητική ή επεμβατική, ανάλογα με το στάδιο και τη σοβαρότητα της νόσου.

Στα αρχικά στάδια ή σε ήπιες περιπτώσεις, συνιστάται η εφαρμογή συντηρητικών μέτρων αντιμετώπισης. Σε αυτά συγκαταλέγονται:

Χρήση καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης βοηθά στη στήριξη των φλεβών, ενισχύει την κυκλοφορία και μειώνει το πρήξιμο και την αίσθηση βάρους στα πόδια. Καθημερινή ήπια άσκηση, όπως περπάτημα ή ποδηλασία, που ενεργοποιεί τη μυϊκή αντλία της γάμπας και ενισχύει τη φλεβική επιστροφή.
Διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους
Αποφυγή της παρατεταμένης ορθοστασίας ή καθιστικής στάσης
Τακτική ανύψωση των ποδιών κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Επεμβατική θεραπεία κιρσών

Όταν οι κιρσοί είναι εκτεταμένοι ή προκαλούν σοβαρή ενόχληση, προτείνεται επεμβατική αντιμετώπιση. Μια διαδεδομένη τεχνική είναι η σκληροθεραπεία. Σε αυτή τη μέθοδο, εγχύεται ένα ειδικό διάλυμα μέσα στις κιρσώδεις φλέβες προκαλώντας ελεγχόμενη φλεγμονή, με αποτέλεσμα την κατάρρευση και τελικά την απορρόφησή τους από τον οργανισμό. Για μεγαλύτερους κιρσούς, χρησιμοποιείται η σκληροθεραπεία με αφρό, όπου το ειδικό διάλυμα μετατρέπεται σε αφρό, γεμίζοντας καλύτερα τη φλέβα και προσφέροντας πιο ολοκληρωμένο αποτέλεσμα.

Η θερμική εξάχνωση με λέιζερ ή με ραδιοσυχνότητες αποτελεί σήμερα την πιο δημοφιλή και αποτελεσματική ελάχιστα επεμβατική μέθοδο. Σε αυτή τη διαδικασία, ένας λεπτός καθετήρας εισάγεται εντός της φλέβας υπό καθοδήγηση υπερήχων. Η εφαρμογή θερμικής ενέργειας προκαλεί τη σύγκλειση του τοιχώματος της φλέβας και σταδιακά την εξαφάνισή της. Η επέμβαση πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία και έχει ελάχιστο χρόνο ανάρρωσης, ενώ η επιτυχία ξεπερνά το 95%.

Μια ακόμα προηγμένη επιλογή είναι η ενδοαυλική θεραπεία με laser. Πρόκειται για μια απολύτως ασφαλή τεχνική κατά την οποία η φλέβα σφραγίζεται μέσω της ελεγχόμενης θερμικής ενέργειας που παράγει η ακτίνα laser. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 30–60 λεπτά, πραγματοποιείται σε περιβάλλον κλινικής και ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει σπίτι του λίγες ώρες μετά την επέμβαση. Ο συνδυασμός της τεχνικής αυτής με μικροφλεβεκτομή, δηλαδή την αφαίρεση μικρότερων επιφανειακών κιρσών μέσω μικροσκοπικών τομών, προσφέρει άριστο αισθητικό και λειτουργικό αποτέλεσμα.

Σπανιότερα, σε περιπτώσεις πολύ εκτεταμένης φλεβικής ανεπάρκειας ή όπου οι νεότερες μέθοδοι δεν είναι εφικτές, εφαρμόζεται η παραδοσιακή χειρουργική τεχνική της σαφηνεκτομής. Σε αυτήν, αφαιρείται χειρουργικά ολόκληρη η πάσχουσα φλέβα. Η μέθοδος αυτή, αν και αποτελεσματική, έχει πλέον αντικατασταθεί στις περισσότερες περιπτώσεις από τις λιγότερο τραυματικές ενδοαυλικές θεραπείες.

Μετά από κάθε είδους επεμβατική θεραπεία, ο ασθενής συνιστάται να φορά κάλτσες συμπίεσης για τουλάχιστον μία με δύο εβδομάδες και να αποφεύγει την παρατεταμένη ορθοστασία ή έντονη άσκηση. Ήπιο περπάτημα ενθαρρύνεται άμεσα μετά την επέμβαση, ενώ η επιστροφή στην πλήρη καθημερινότητα γίνεται πολύ γρήγορα.

Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας γίνεται πάντα μετά από εξατομικευμένη εκτίμηση από ειδικευμένο αγγειοχειρουργό, λαμβάνοντας υπόψη τη σοβαρότητα της πάθησης, το ιατρικό ιστορικό και τις προσδοκίες του ασθενούς.

Πώς οι κιρσοί μπορούν να προληφθούν ή να αποτραπεί η επιδείνωσή τους

Η πρόληψη των κιρσών βασίζεται στην υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής που διευκολύνει την καλή κυκλοφορία του αίματος στα κάτω άκρα και περιορίζει την πίεση στις φλέβες. Αν και δεν είναι πάντοτε δυνατό να αποφευχθεί εντελώς η ανάπτυξή τους, ειδικά σε άτομα με ισχυρό κληρονομικό υπόβαθρο, οι σωστές καθημερινές συνήθειες μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο ή να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου.

Η άσκηση διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη. Το περπάτημα, η ποδηλασία και η κολύμβηση είναι ιδανικές δραστηριότητες, καθώς ενεργοποιούν τους μυς της γάμπας και ενισχύουν τη φλεβική επιστροφή του αίματος προς την καρδιά. Αντίθετα, η πολύωρη παραμονή σε καθιστή ή όρθια θέση επιβαρύνει τις φλέβες και θα πρέπει να αποφεύγεται. Στην περίπτωση που οι επαγγελματικές ή άλλες υποχρεώσεις το απαιτούν, συστήνεται η αλλαγή θέσης ή λίγη κίνηση κάθε 30 με 60 λεπτά, όπως απλές διατάσεις ή περπάτημα.

Η διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους αποτελεί επίσης βασικό παράγοντα πρόληψης. Το υπερβολικό βάρος αυξάνει την πίεση στο φλεβικό σύστημα των κάτω άκρων, εντείνοντας τη φλεβική στάση και οδηγώντας στη διόγκωση των φλεβών. Παράλληλα, η ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε ίνες και χαμηλή σε νάτριο βοηθά στην πρόληψη της κατακράτησης υγρών, η οποία μπορεί να επιδεινώσει το οίδημα και την πίεση στις φλέβες.

Άλλες πρακτικές συμβουλές περιλαμβάνουν την ανύψωση των ποδιών πάνω από το επίπεδο της καρδιάς για 10-15 λεπτά αρκετές φορές την ημέρα, την αποφυγή σφιχτών ρούχων που πιέζουν τα πόδια ή τη μέση και την προτίμηση άνετων, χαμηλών υποδημάτων αντί για ψηλά τακούνια. Η εφαρμογή καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί προληπτικά σε άτομα με προδιάθεση, ειδικά κατά τη διάρκεια ταξιδιών μεγάλης διάρκειας ή κατά την εγκυμοσύνη.

Τέλος, η αποφυγή παρατεταμένης έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως τα ζεστά μπάνια ή η παρατεταμένη ηλιοθεραπεία, είναι σημαντική, καθώς η θερμότητα διαστέλλει τις φλέβες και δυσκολεύει την επιστροφή του αίματος στην καρδιά.

Η τήρηση αυτών των απλών, αλλά ουσιαστικών μέτρων μπορεί να καθυστερήσει την εμφάνιση κιρσών, να ανακουφίσει ήπια συμπτώματα όταν ήδη υπάρχουν και να συμβάλει στη γενικότερη φλεβική υγεία των κάτω άκρων.