Η τεστοστερόνη είναι η ανδρική στεροειδής ορμόνη που παράγεται στους όρχεις. Η ορμόνη αυτή διαδραματίζει ζωτικό ρόλο σε διάφορες φυσιολογικές διεργασίες στους άνδρες. Πιο συγκεκριμένα, είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη των ανδρικών σεξουαλικών χαρακτηριστικών και τη διατήρηση των αναπαραγωγικών ιστών. Επηρεάζει επίσης σημαντικά άλλα σωματικά συστήματα, επηρεάζοντας τη διάθεση, τα επίπεδα ενέργειας και τη συνολική σωματική υγεία. Συνήθως, τα επίπεδα τεστοστερόνης μειώνονται φυσικά με την ηλικία, αλλά μια επιταχυνόμενη ή μη φυσιολογική πτώση μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα συμπτώματα και μακροπρόθεσμα ζητήματα υγείας. Η χαμηλή τεστοστερόνη ή αλλιώς υπογοναδισμός μπορεί να πλήξει σημαντικά την υγεία του άνδρα, καθώς επηρεάζει την οστική πυκνότητα, τη μυϊκή ισχύ, την κατανομή του λίπους και τη σεξουαλική λειτουργία.
Από τι προκαλείται η χαμηλή τεστοστερόνη;
Τα επίπεδα τεστοστερόνης ρυθμίζονται από τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-γοναδικού (HPG). Ο υποθάλαμος απελευθερώνει ορμόνη απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης (GnRH), η οποία διεγείρει την υπόφυση να παράγει ωχρινοτρόπο ορμόνη (LH) και ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH). Στη συνέχεια, η LH προτρέπει τους όρχεις να παράγουν τεστοστερόνη. Διαταραχές σε αυτόν τον άξονα μπορεί να οδηγήσουν σε μειωμένη παραγωγή τεστοστερόνης. Οι αιτίες τέτοιων διαταραχών περιλαμβάνουν:
- Πρωτοπαθή υπογοναδισμό, ο οποίος συνεπάγεται άμεση έκπτωση της παραγωγής τεστοστερόνης λόγω δυσλειτουργίας των όρχεων, που συχνά προκαλείται από γενετικές διαταραχές, χρόνιες παθήσεις, αυτοάνοσα νοσήματα ή φυσική βλάβη στους όρχεις.
- Δευτερογενή υπογοναδισμό, ο οποίος προκαλείται από ζητήματα στον υποθάλαμο ή την υπόφυση που οδηγούν σε ανεπαρκή παραγωγή LH και FSH και κατά συνέπεια μειωμένη σύνθεση τεστοστερόνης.
Συμπτώματα χαμηλών επιπέδων τεστοστερόνης
Αρχικά, η χαμηλή τεστοστερόνη μπορεί να οδηγήσει σε σεξουαλική δυσλειτουργία. Πιο συγκεκριμένα, άνδρες με χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης παρατηρούν συχνά μειωμένη ερωτική επιθυμία, στυτική δυσλειτουργία και μειωμένη παραγωγή σπέρματος. Αυτά τα συμπτώματα όχι μόνο επηρεάζουν την αναπαραγωγική υγεία αλλά συμβάλλουν επίσης σε ψυχολογική δυσφορία και μειωμένη ποιότητα ζωής. Βέβαια, μερικοί άνδρες έχουν υγιείς στύσεις παρά τα επίπεδα τεστοστερόνης πολύ κάτω από το φυσιολογικό εύρος. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης συνδέονται με μια σειρά από τις ίδιες χρόνιες παθήσεις που παίζουν ρόλο στη στυτική δυσλειτουργία, όπως ο διαβήτης τύπου 2, η παχυσαρκία και οι καρδιακές παθήσεις.
Δεν είναι λίγες και οι επιπτώσεις της χαμηλής τεστοστερόνης στη σωματική υγεία. Καθώς η τεστοστερόνη διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη και τη δύναμη των μυών, τα μειωμένα επίπεδα αυτής μπορεί να οδηγήσουν σε εξασθένηση της μυϊκής ισχύος και σε μυϊκή αδυναμία. Παράλληλα, η ορμόνη αυτή συνδράμει στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας, με αποτέλεσμα η έλλειψή της να αυξάνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγμάτων. Οι άνδρες με χαμηλή τεστοστερόνη παρουσιάζουν επίσης συχνά αυξημένο σωματικό λίπος, ιδιαίτερα στην περιοχή της κοιλιάς, το οποίο συνδέεται με περαιτέρω επιπλοκές υγείας όπως ο διαβήτης τύπου 2 και οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Η τεστοστερόνη επηρεάζει τέλος τη διάθεση και τη γνωστική λειτουργία. Τα χαμηλά επίπεδα της συγκεκριμένης ορμόνης σχετίζονται συνεπώς με συμπτώματα κατάθλιψης, ευερεθιστότητας, κόπωσης και μειωμένων γνωστικών λειτουργιών. Ενώ καθένα από τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να οφείλεται σε μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης, μπορεί επίσης να αποτελεί φυσιολογικό απότοκο της γήρανσης, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της διενέργειας ενός λεπτομερούς ελέγχου μέσω μιας σειράς στοχευμένων εξετάσεων.
Διαχείριση και αντιμετώπιση για τη χαμηλή τεστοστερόνη
Οι θεραπευτικές επιλογές για τη χαμηλή τεστοστερόνη περιλαμβάνουν τη θεραπεία υποκατάστασης τεστοστερόνης (Testosterone Replacement Therapy – TRT), η οποία μπορεί να χορηγηθεί μέσω διαφόρων μορφών. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η αυξημένη σωματική δραστηριότητα και οι διατροφικές τροποποιήσεις, συνιστώνται επίσης για την προώθηση της συνολικής υγείας και της ορμονικής ισορροπίας. Βέβαια, κάθε άτομο είναι μοναδικό και κάθε σώμα ανταποκρίνεται διαφορετικά. Συνεπώς, η εφαρμογή μιας εξατομικευμένης προσέγγισης για κάθε ασθενή ξεχωριστά είναι αναγκαία. Ο Χειρουργός Ουρολόγος Ανδρολόγος Δρ. Χρήστος Τσαλίκης βοηθά κάθε ασθενή να επαναφέρει τα επίπεδα τεστοστερόνης εντός του φυσιολογικού εύρους με το κατάλληλο σχέδιο αντιμετώπισης.